یک دین فراموش شده در خوزستان!+ تصویر

شفقنا زندگی- چندی پیش، کتاب "ایران سرزمین صلح ادیان" با حضور پژوهشگرانی از ایران و پروفسور لیگن هاوزن (فیلسوف و دین پژوه) رونمایی شد. یکی از موضوعاتی که در این کتاب، مورد بررسی قرار گرفته، دین "صابئین" است که پیروان به عنوان یک قوم و اقلیت ناشناخته یا کمتر شناخته شده، در جنوب غربی ایران زندگی می‌کنند . اینان پیروان حضرت یحیی(ع) هستند که قریب 1800 سال در ایران سکنی دارند.

به گزارش شفقنا، دکتر مسعود فروزنده، نویسنده کتاب مذکور و محقق و پژوهشگر تاریخ که درباره این دین تحقیقات گسترده و طولانی داشته در گفت‌وگو با عصر ایران، به سوالاتی در این باره پاسخ داد.

اولین پرسش درباره تاریخ این قوم است که فروزنده در این باره می‌گوید: قوم صابئین مندایی پیروان حضرت یحیی هستند که نزدیک به 1950 سال پیش به دلیل اذیت و آزار برخی از اهالی اورشلیم به سوی رودخانه فرات مهاجرت کردند. اولین محل سکونت آنها شهر معروف تاریخی حران بود؛ سپس در امتداد رود فرات به جنوب حرکت کرده و ضمن استقرار برخی از آنها در شهرهای بغداد و بصره و عماره در نهایت آخرین گروه شانبه شهرهای خرمشهر و هویزه و شوشتر رسیدند.

این پژوهشگر درباره آداب و سنن دینی صابئین مندایی نیز چنین توضیح می‌دهد: صابئین در روزهای یکشنبه در آب جاری کارون تعمید می‌کنند. قبله‌شان سمت شمال آسمانی است . نمازشان رکوع و سجود ندارد. سه بار در روز نماز می‌خوانند. ازدواج دارند اما طلاق ندارند. هیچ عضو جدید نمی‌پذیرند. روحانیون‌شان برای شعائر دینی پولی دریافت نمی‌کنند بلکه خود صاحب شغل هستند. بیشتر صابئین به زرگری و نقره‌کاری مشغولند. عید نوروز را جشن می‌گیرند . به غذاهای گیاهی و ماهی علاقه دارند . ذبح شان با چاقو است و شایعه اینکه آنها حیوانات را خفه می‌کنند حقیقت ندارد.

عروس و داماد قبل از محرم شدن باید غسل تعمید شوند و یکی از قسمت‌های جالب عروسی آنها این است که روحانی سر عروس و داماد را سه بار به آهستگی به هم متصل می‌کند که نمادی از وصل روحانی آنهاست.

آنها در سال 34 روز روزه می گیرند. برای باقی ماندگان طوفان نوح یک غذای متبرک مثل خیرات درست می‌کنند که حریصه نام دارد که با عدس تهیه می‌شود.

لباس مراسم تعمید همگی سفید و از جنس کتان است. در حین تعمید روحانی تعمید کننده باید عصایی از درخت زیتون در دست داشته باشد. معبد یا مسجد آنها مندی نام دارد که به معنای عقل و عرفان است و از نی و حصیر تهیه می‌شود و باید به سمت شمال آسمانی باشد. اسم کتاب مقدس شان "گنزا ربا" به معنای گنج بزرگ است. سازمان دینی صابئین ساده است.

گنجور یا گنزورا عنوان مرجع دینی‌شان است. بعد از رتبه گنجور رتبه ترمیده است و در اخر رتبه اشکندا (یاور) قرار دارد.

نزدیک به 120 واژه فارسی به ادبیات مندایی وارد شده و نام‌های ایرانی باستان در بین آنها متداول است. زنان با مردان برابر هستند و جالب اینکه هر مندایی یک نام شناسنامه‌ای دارد و یک نام دینی که نام دینی بر اساس نام مادر است. زبان مندایی شاخه‌ای از زبان آرامی قدیمی است. خط مندایی هم در نوع خود جالب است شاید بتوان گفت ترکیبی از خط عبری و مانوی است.

فروزنده درباره اینکه چرا این دین تا کنون ناشناخته و مجهول باقی مانده است ، چنین می گوید: آنها خودشان نمی‌خواستند شاید یک دلیلش این است که بایستی به خاطر آیین غسل تنها در کنار رودخانه‌های منطقه گرمسیری مانند فرات و کارون زندگی کنند چون به دلیل گرما در اکثر روزهای سال می‌توانستند در آب جاری تعمید بجا آورند. از طرف دیگر آنها به سیاست هیچ علاقه‌ای ندارند و تبلیغ و تبشیر و عضوگیری در این دین وجود ندارد یعنی ورود ممنوع و خروج آزاد است.

مندائی‌ها در رود کارون در اهواز

ما معرفی و بازشناسی این دین را مدیون محققین اروپایی مانند نلدکه و لیدزبارسکی و ماتسوخ در تدوین دستور زبان و ترجمه متون مندایی هستیم . تحقیقات مندایی شناسی بطور گسترده در ایران قبل از انقلاب توسط محققین دانشگاهی بسیار ضعیف بود و تنها بعد از جنگ یعنی از سال ١٣٦٨ اغاز شد.

وی درباره نگاه اسلام به مندایی‌ها می‌گوید: در بین علمای اسلام معاصر حضرت آیه‌الله خامنه‌ای آنها را اهل کتاب دانسته‌اند و از این بابت نوعی آرامش برای صابئین بوجود آمده است. حوزه علمیه قم مدت‌ها و شاید هنوز هم از گفتگو و تعامل با صابئین به دور بوده و متاسفانه روحانیون علاقه‌ای به دین‌پژوهی در باره ادیان دیگر ندارند؛ روحانیون ما بیشتر به تبلیغ علاقه دارند تا دین پژوهی و مطالعات بین ادیانی.

انتهای پیام

life.shafaqna.com